Op deze pagina staan in vraag-en-antwoordvorm de wetenswaardigheden die we in de loop van de tijd op de MEC/TTR Zonnepanel-avonden in Roosendaal hebben verzameld, met vooral dank aan onze deskundige Peter van Leemput. De vragen zijn gerubriceerd. Stukjes tekst in vet zijn links.
Versie van 12-02-2015
Regelingen
Wat zijn de mogelijkheden voor mensen in een Vereniging van Eigenaren?
Kun je in Roosendaal op een huurhuis ook zonnepanelen zetten?
Wat is de opstelling van de gemeente Roosendaal over PV?
Moet je je installatie apart verzekeren?
Wat zijn de regelingen voor terugleveren aan het net?
Ben je verplicht om je zonnepanelen aan te melden?
Techniek
Panelen
Wat betekent ‘2000 Watt piek’?
Waar moet je op letten bij de keuze van panelen?
Omvormers
Wat zijn de eisen aan omvormers voor een PV-installatie voor krachtstroom?
Slimme meters
Welke voordelen hebben slimme meters?
Welke nadelen hebben slimme meters?
Installatie plaatsen
Welke technische eisen zijn er aan een installatie?
Hoe haal ik een zo hoog mogelijk rendement met mijn installatie?
Is het waar dat schaduw op één paneel de opbrengst van alle panelen vermindert?
Moeten panelen gekoeld worden?
Moet je de panelen zo hoog mogelijk monteren of juist vlak boven de goot?
Zijn zonnepanelen gevoelig voor storm?
Isoleren zonnepanelen tegen warmte?
Financiële aspecten
Wat is een goede terugverdientijd van een installatie?
Er wordt veel onderzoek naar panelen gedaan. Loont het om technische verbeteringen af te wachten?
Is er subsidie voor PV-installaties?
Wat is de Duurzaamheidslening?
Wat is een redelijke kostprijs voor een installatie?
BTW terugvragen, hoe gaat dat?
Waar kan ik meer vinden over de financiële kanten van zonnepanelen?
Overige
Welk overige tips zijn er te geven?
Regelingen
Wat zijn de mogelijkheden voor mensen in een Vereniging van Eigenaren?
Voorlopig hebben we op deze vraag alleen enkele links als antwoord:
Kun je in Roosendaal op een huurhuis ook zonnepanelen zetten?
Op dat punt valt nog veel te verbeteren. AlleeWonen heeft een regeling ZAV (Zelf Aangebrachte Voorzieningen), die ongeveer inhoudt dat je bij een verhuizing met AlleeWonen onderhandelt over een vergoeding voor verbeteringen die je achterlaat, zoals een PV-installatie.
Uit een mail van AlleeWonen (12-6-2013):
“Het huidige beleid is dat wij in principe niet investeren in zonnepanelensystemen. De investeringen in het isoleren van woningen heeft eerste prioriteit, de effecten op de woonlasten van huurders is hier het grootst. De collectieve systemen die wij nu hebben gaan we monitoren om ervan te leren. We zijn wel de haalbaarheid van collectieve PV-systemen aan het onderzoeken in constructies waarbij we zelf niet hoeven te investeren, vooralsnog ziet dit er nog niet hoopvol uit (veel volume nodig met weinig effect in de energienota).”Het zou ons inziens goed zijn als AlleeWonen en de gemeente zich hier actiever zouden opstellen.
Wat is de opstelling van de gemeente Roosendaal over PV?
Betrokken wethouders zijn vaak inhoudelijk enthousiast, maar ook gebonden door beleidsregels, bv. dat de gemeente geen valse concurrentievoordelen mag veroorzaken. Een PV-collectief is voor de wet een energieleverancier, met alle rompslomp van dien.
Zie ook Wat is de Duurzaamheidslening?
Moet je je installatie apart verzekeren?
Zonnepanelen zijn vrij gemakkelijk van een dak te halen dus in principe gevoelig voor diefstal. Peter van Leemput: ik heb alleen een aantekening bij mijn opstalverzekering laten maken, verder waren er geen gevolgen.
Wat zijn de regelingen voor terugleveren aan het net?
Zie Wat is salderen?
Ben je verplicht om je zonnepanelen aan te melden?
Nee, die verplichting bestaat niet.
Techniek
Panelen
Wat betekent ‘2000 Watt piek’?
Dit betekent niet dat een opstelling maximaal 2000 W kan leveren, maar dat deze 2000 W levert bij een instraling door de zon van 1000 W per m2, loodrecht op de cellen, bij 25 °C. (Voor een exacte definitie zie hier.) Deze sterke instraling komt in Nederland zelden voor, 400 W is het gemiddelde. Sommige leveranciers geven de specificaties van hun product onder instraling van 400 à 600 W per m2.
Waar moet je op letten bij de keuze van panelen?
Materiaal
Er zijn qua materiaal drie typen: amorf, monokristallijn en polykristallijn silicium. Het TüV in Duitsland heeft kwaliteitsnormen voor panelen en voor de constructie van de installatie.
Monokristallijne cellen worden gemaakt met een uit de computerwereld bekende en beproefde technologie. Polykristallijne cellen worden uit gegoten blokken gezaagd.
Monokristallijne cellen hebben een iets hoger rendement (16 à 18%) dan polykristallijne cellen (13 à 14%). Maar polykristallijne cellen zijn gemakkelijker tot een bepaald oppervlak samen te stellen, zodat het rendement per m2 paneel bijna hetzelfde is.
Mijd panelen van amorf silicium! Deze zijn geschikt voor bv. rekenmachines maar gaan voor een PV-installatie niet lang genoeg mee.
Kwaliteit en levensduur
Voor de kwaliteit van panelen zijn er een aantal certificaten. Er is hierover een zeer uitgebreide zonnepanelen-database. Let hierbij vooral op de verschillen tussen het enorme aantal fabrikanten bij de beschikbare certificaten (‘approvals’).
De levensduur van panelen wordt meestal uitgedrukt in een vermogensgarantie na een aantal jaren, bijvoorbeeld 90% na 20 jaar.
Chinese panelen
De kwaliteit van Chinese panelen is in orde, mits van specifieke fabrikanten en voorzien van de nodige certificaten.
Prijs
Zie Financiële aspecten voor meer inzicht in het kostenplaatje.
Omvormers
De omvormer is de transformator die van de gelijkspanning van een panel een geschikte wisselspanning voor het stroomnet in huis maakt, dat wil zeggen: 230 V bij 50 Hz en in dezelfde fase. Om dit te kunnen doen heeft dit apparaat een wisselspanning van buiten nodig om zich op te richten. Als het stroomnet uitvalt werkt de omvormer dus ook niet meer! Bij deze en andere omstandigheden – bv. brand – moet de omvormer met een schakelaar uitgeschakeld kunnen worden.
De omvormer is een belangrijke kostenpost in de hele installatie. Denk voor een goede omvormer al gauw aan € 1500,-. Een omvormer moet bovendien na 10 à 15 jaar vervangen worden. Veel leveranciers laten dit weg uit hun kostenplaatjes! Let er ook op dat het vermogen groot genoeg is om latere uitbreiding van het aantal zonnepanelen aan te kunnen.
Er zijn goede Europese omvormers te koop. Chinese omvormers moeten zich nog bewijzen.
Een standaardomvormer gaat 10 tot 15 jaar mee. Daarna kunnen ze vaak nog gerepareerd worden en een tweede leven ingaan. Vaak is garantie bijkopen mogelijk. Er zijn enorme kwaliteitsverschillen! Zie dit illustratieve filmpje.
Een micro-omvormer wordt op één paneel aangesloten, in tegenstelling tot een normale omvormer die de spanning van alle panelen tegelijk verwerkt. Micro-omvormers kosten nu € 150,- per stuk, maar zijn efficiënter dan standaardomvormers en gaan ook langer mee (20 jaar garantie in plaats van 15). Een voordeel van micro-omvormers is dat het probleem van schaduw meteen opgelost is, een nadeel is dat je bij een kapotte omvormer altijd het dak op moet.
Wat zijn de eisen aan omvormers voor een PV-installatie voor krachtstroom?
Er is (nog) geen wettelijke verplichting om de belasting over de drie fasen te verdelen. In Duitsland mag per fase maximaal 4200 W geleverd worden.
De meeste omvormers voor particulier gebruik zijn 1-fase. Voor middelgrote en grote installaties (vanaf ca. 5000 Wp) heeft iedere gerenommeerde fabrikant speciale 3-fase omvormers in het assortiment waarbij het totale vermogen evenwichtig over de 3-fase installatie wordt verdeeld.
Slimme meters
Zie ook Wat is salderen?
Zogenoemde slimme meters registreren in- en uitgaand verbruik apart. Ze melden elk kwartier deze gegevens draadloos (via het gsm-netwerk) aan de leverancier. Eventueel kan ook het gasverbruik op deze manier doorgegeven worden. Gebruikers kunnen instellen dat de leverancier deze gegevens niet elk kwartier opslaat. Ze worden echter nog wel verzonden.
In 2008 kwam er een wet die het accepteren van een slimme meter verplicht stelde, maar deze werd door de Eerste Kamer onderuitgehaald. Op dit moment is die verplichting er niet. Ook bij vervanging van de meter heeft men recht op plaatsing van een niet-slimme meter. Nederland heeft zich wel via Brussel verplicht om eind 2020 80 procent van de huishoudens van een slimme meter te hebben voorzien.
Peter van Leemput ziet door de mogelijkheden van slimme meters de rol van de netwerkbeheerders verschuiven van eenzijdige leverancier naar distributie en opslag.
Welke voordelen hebben slimme meters?
Slimme meters hebben voor de eindgebruiker enige voordelen, zoals gemakkelijk op een display het verbruik van allerlei apparaten kunnen zien. Door de informatie van de meters in een gebied te koppelen is bovendien een betere spreiding van vraag en aanbod mogelijk: het ‘slimme grid’. Je kan dan bv. op het display zien dat het een gunstig moment is om de wasmachine in te schakelen.
De belangrijkste voordelen liggen volgens Peter van Leemput aan de kant van de beheerder. Zij kunnen niet alleen in de meter kijken, maar ook actief sturen wat er gebeurt. Zo is dit voorjaar in Duitsland via slimme meters een deel van de PV afgeschakeld toen de productie te groot werd.
Welke nadelen hebben slimme meters?
Bij slimme meters zijn nogal wat bedenkingen te plaatsen.
Privacy
Het stroomverbruik wordt bij slimme meters elk kwartier via een draadloze telefoonverbinding of via het lichtnet aan een centrale server doorgegeven, wat so wie so niet iedereen een prettig idee vindt. Daartoe is in elk huis een relatief sterke zender aktief waarvan het signaal mogelijk ook door derden kan worden afgevangen. Digitaal geschoolde inbrekers zouden zo bv. aan je stroomverbruik kunnen zien dat je op vakantie bent. Het sterke signaal kan bovendien andere apparatuur storen.
De meetgegevens worden ‘ergens’ op een centrale server geregistreerd. Voor hoe lang? Welke partijen kunnen – gewenst of ongewenst – bij deze gegevens?
Afhankelijkheid
Door het apart registreren van in- en uitgaand verbruik wordt het ’technisch salderen’ (d.w.z. de zelf opgewerkte energie van de verbruikte energie aftrekken, wat een ouderwetse, niet-slimme meter met een terugdraaiende schijf zelf doet) vervangen door ‘administratief salderen’. Dit zet voor providers en overheid de deur open om door manipuleren van tarieven en belastingen de inkomsten te vergroten.
Hoe toon je bij een conflict met de energieleverancier aan dat het door een slimme meter doorgegeven verbruik niet klopt? Bij een ouderwetse draaischijfmeter (ook wel Ferrarismeter genoemd) is dit door de eenvoudige fysica geen probleem.
Noodzaak
Is het wel nodig om miljoenen slimme meters uit te rollen? Het doel van de hele operatie is om de in Nederland nog steeds sterk gecentraliseerde electriciteitsopwekking zo efficiënt mogelijk te laten draaien. Grootste zorg hierbij is het minimaliseren van de belasting van hoog- en middenspanningsnetten. Dit doel is volgens Peter van Leemput net zo goed te bereiken door het meten van verbruik op stads- en wijkniveau. Dan praat je over een aantal benodigde meters van duizenden in plaats van miljoenen.
Hoe duurzaam is bovendien het vervangen van al die vaak al tientallen jaren prima functionerende draaischijfmeters door elektronica met een hoger energieverbruik en een nog onbekende levensduur? Wat zijn de totale kosten van deze vervanging en hoe worden deze terugverdiend ?
Een Canadese studie toonde aan dat de beloften van de miljarden dollars kostende uitrol bij lange na niet waargemaakt worden.
Installatie plaatsen
Welke technische eisen zijn er aan een installatie?
Een serie zonnepanelen kan gemakkelijk 450 V gelijkspanning leveren. De normen voor dergelijke installaties (NEN 1010 voor nieuwe installaties en NEN 3140 voor bestaande installaties) schrijven voor dat men de onder spanning staande delen niet kan aanraken en dat de installatie waterdicht is. Per groep mag maximaal 660W ingevoed worden (NEN 3140).
Zie ook Wat zijn de eisen aan omvormers voor een PV-installatie voor krachtstroom?.
In principe niet. Wie het dak op durft kan het gemakkelijk zelf. De panelen worden op rails gemonteerd die met haken achter de panlatten worden gehangen. Daardoor is ook demonteren, bv. bij verhuizing, niet moeilijk. Op één plaats moet een kabel door het dak heen.
Panelen hebben standaardmaten: plm. 1,58 bij 0,81 m. Elk paneel weegt ongeveer 15 kg.
Schuine daken
Het aanbrengen van panelen op een schuin dak is relatief eenvoudig:
- plaats dakhaken achter de pannen
- monteer rails aan de dakhaken
- leid kabels door het dak heen naar de zolder
- monteer de panelen op de rails en sluit ze aan
Een dergelijke constructie is bij verhuizing eenvoudig weer af te breken en mee te nemen. “Iemand zonder hoogtevrees kan het allemaal zelf.”
Platte daken
Een plat dak geeft enige complicaties. Als de panelen te vlak gemonteerd worden kan dat ongunstig zijn voor het rendement, maar ook worden ze dan niet voldoende door de regen schoongespoeld, en blijft in de winter de sneeuw op de panelen liggen. Er is dus een extra montageframe nodig die de panelen een voldoende grote verticale hoek geven; dit geeft extra gewicht. Laat bij twijfel over het draagvermogen van het dak de constructie inspecteren!
Zet de panelen niet te dicht bij de rand van het dak: de wind kan eronder slaan, wat onnodig belastend is voor de constructie.
Hoe haal ik een zo hoog mogelijk rendement met mijn installatie?
Het rendement van panelen wordt onder andere bepaald door de horizontale en verticale oriëntatie. Om van tevoren het rendement van panelen op een dak te bepalen kunt u een zogeheten instralingsdiagram of de tabel van Hespul gebruiken. Optimaal is: pal op het zuiden en onder een hoek van ongeveer 35 graden met het horizontale vlak. Daarom moeten op een plat dak de panelen op een stellage gezet worden.
Een andere belangrijke factor is het aantal zonuren. Dit is nogal afhankelijk van de plaats: kustprovincies zijn gunstiger dan meer in het binnenland gelegen provincies. Roosendaal heeft ongeveer 1500 zonuren per jaar.
Voor liefhebbers van wis- en natuurkunde die alles over zonnestraling in Nederland willen weten is er Zonnestraling in Nederland van het KNMI.
Is het waar dat schaduw op één paneel de opbrengst van alle panelen vermindert?
Zonnepanelen in serie schakelen is gemakkelijk en daardoor goedkoop, maar als er op één paneel schaduw valt, wordt de prestatie van de hele keten minder. Dat paneel levert dan niet alleen zelf minder spanning, maar geeft de stroom van de andere panelen ook veel minder goed door. (Een deel van) de panelen parallel schakelen helpt, maar is ingewikkelder en dus duurder. Er zijn zogenoemde Power Optimizers in de handel (merk bv. Solarex) die dit effect tegengaan. Ook met micro-omvormers (per paneel een aparte omvormer) heb je er geen last van.
Zet de omvormer op een koele plaats, dat is veel beter voor de levensduur. Zet de omvormer ook zo dicht mogelijk bij de meterkast, want de transportverliezen van gelijkspanning zijn veel lager dan die van wisselspanning. Er zijn ook spatwaterdichte omvormers, die u bijvoorbeeld op uw platte dak kunt plaatsen.
Moeten panelen gekoeld worden?
Hoe kouder de panelen zijn, des te hoger is het rendement (een paneel converteert geen warmte maar licht). De opbrengst van te warme panelen gaat hard achteruit. Zorg dus voor ruimte onder de panelen voor koeling.
Een constructie van zwarte draagbalken is wellicht fraaier, maar ook energetisch ongunstiger dan een constructie van witte of aluminiumkleurige balken.
Moet je de panelen zo hoog mogelijk monteren of juist vlak boven de goot?
Kijk vooral of er bomen in de omgeving staan die nu of in de toekomst schaduw kunnen werpen. Zo ja dan is het vaak beter om de panelen wat hoger te leggen.
Zijn zonnepanelen gevoelig voor storm?
Bij een recente zware storm zijn er alleen op het Jan Tinbergencollege enkele panelen van het dak gewaaid. De gevoeligheid valt dus mee. Het is ook mogelijk om de panelen vast te schroeven. Bij een plat dak moeten de panelen niet te dicht bij de rand geplaatst worden.
Isoleren zonnepanelen tegen warmte?
In de ervaring van Peter van Leemput wel. Het wordt op zolder minder warm in de zomer. Dat komt ook door de ruimte tussen de panelen en het dak waar de wind doorheen kan waaien.
Financiële aspecten
Wat is een goede terugverdientijd van een installatie?
De vaak gestelde vraag naar terugverdientijd vinden wij vreemd. Dat vraag je je ook niet af als je een tv of een paar schoenen koopt. Het gaat ook om immateriële waarden als duurzaamheid, de toekomst van je kinderen, maar ook de lol van het zelf stroom opwekken.
Er wordt veel onderzoek naar panelen gedaan. Loont het om technische verbeteringen af te wachten?
Peter van Leemput verwacht de komende tien jaar geen grote sprongen in het rendement van panelen op de markt, ondanks dat er in laboratoria al panelen met een opbrengst van 45% zijn. Wachten heeft dus weinig zin. Bovendien zijn er nu eigenlijk geen betere investeringen voor een bedrag van 5000 à 6000 euro. De gemeente geeft 3 procent terug van de rente op een lening voor zonnepanelen, dus zelfs lenen voor een installatie kan netto geld opleveren.
Is er subsidie voor PV-installaties?
Particulieren kunnen geen subsidie meer aanvragen voor de aanschaf van zonnepanelen. Het subsidiebudget is op.
Voor grootschalige zon-PV projecten (met een vermogen van meer dan 15 kilowattpiek en aangesloten op een grootverbruikersaansluiting) of zonnewarmtesystemen (meer dan 100 vierkante meter) kan subsidie worden aangevraagd in de SDE+ regeling.
Wat is de Duurzaamheidslening?
, in samenwerking met het SVn (Stimulering Volkshuisvesting Nederland). Deze regeling geldt voor bestaande huizen van minstens tien jaar oud. Eigenaars kunnen op leningen van minimaal € 2500 voor energiebesparende maatregelen een korting van 3% op de rente krijgen.
Voor leningen tot € 7500 geldt een maximale looptijd van tien jaar, voor leningen tot maximaal € 25.000 geldt een maximale looptijd van vijftien jaar. Zie ook de landelijke site over de Rijksregeling Duurzaamheidsleningen.
Wat is een redelijke kostprijs voor een installatie?
Een redelijke kostprijs voor een PV-installatie is inclusief installeren ongeveer € 1,65 per Wp, exclusief installeren ongeveer € 1,- per Wp.
BTW terugvragen, hoe gaat dat?
De regeling geldt sinds juni 2013. Oudere investeringen komen niet in aanmerking. De stappen zijn globaal:
- BTW-nummer aanvragen, met ontheffing van de verplichting om per kwartaal een aangifte te doen
- opgave doen van de BTW over de investering.
NB. De installatie moet onder privévermogen vallen.
Het is mogelijk om een en ander voor € 150,- via duurstroom.nl te laten doen. Energiek Moerdijk heeft samen met de Vereniging Energiecoöperaties Brabant een stappenplan ontwikkeld en aan ons ter beschikking gesteld, waarvoor dank.Zie ook de site Centrale BTW Teruggave.
Salderen houdt in dat de energieleverancier de door de eigen panelen opgewekte (en niet zelf verbruikte) energie op de rekening wegstreept tegen de geleverde energie. Dat hoeft de leverancier echter maar tot een limiet van 5000 kWh te doen. Daarboven opgewekte stroom kan de leverancier van je kopen, maar de tarieven daarvoor zijn laag: 7 cent per kWh (tegen 21 à 24 cent voor geleverde stroom).
Per 1 juli 2013 is voor kleinverbruikers onbeperkt salderen mogelijk.
Zie ook Slimme meters
Waar kan ik meer vinden over de financiële kanten van zonnepanelen?
Een goed overzicht vindt u op de site van Solar Value.
Overige
Welk overige tips zijn er te geven?
Bezuinig eerst flink op energieverbruik, begin dan pas aan zonnepanelen! Enige tips:
- isoleer!
- ledlampen zijn het zuinigst, daarna spaarlampen
- laptopcomputers zijn veel zuiniger dan desktops
Leave a Reply